روانشناسی اجتماعی

 درس روانشناسی اجتماعی مبحث همنوایی و بررسی موضوع همنوایی با /پنج عامل مهم شخصیتی/جنس

و وضعیت تاهل می باشد.

مقاله ی ارائه شده ضمن تدریس درس روانشناسی اجتماعی خانم پناهی می باشد و عزیزانی که این درس را با سایر اساتید برداشته اند نیز می توانند از دانلود این 2 مقاله بهره مند باشند

 Journal of Applied Psychology
2009 Winter & Spring, Vol. 3 No. 1(9), 67- فصلنامه روان شناسی کاربردی 82
67-82 ، 9)، بهار 1388 ) سال 3، شماره 1
همنوایی: همبستههای آن با پنج عامل بزرگ شخصیت، جنس و وضعیت تأهل∗
Conformity: Its correlations with NEO big five, gender and marital status
M. M. Shamsaee: ph.D Student of Psychology
E-mail:[e-mail]
Y. Karimi, Ph.D: Allameh Tabatabaee Uni.
M. Jadidi: Ph.D Student of Psychology
H. R. Nikkhah: M.A in Psychology
Abstract: Aim: This research was designed to
determine the relation ship between conformity and
personality factors, gender and marital status in
students. Method: Research method is causalcomparisonal
(ex post facto) and correlational.
Population of the study consisted of all students in
Islamic Azad University of Bandar Gaz which were
selected via cluster sampling. The sample consisted of
39 students NEO-FFI and L-72 (2002) Conformity
Questionnaire were administered. Special
experimental manipulations were used to encourage
students to conform. Data were analyzed using
descriptive and inferential statistics Spearman and
Pearson Correlation coefficient, Independent-samples
T-test, and between subjects factorial analysis of
variance. Result: Findings revealed that there is no
significant difference between personality profile of
conformists and non-conformists. Also there is no
significant relationship between conformity,
personality factors and students gender. Findings
points that mean scores of L-72 conformity
questionnaire is much higher in conformists than nonconformists
in both conformity action situations.
Another finding is that conformity in single subjects is
higher than in married ones. Discussion: According to
results of the study, normative explanation (i. e.
situational effect, position of the individual in
conformity condition) is more sufficient in
determining conformity than causal explanation (i.e.
personality characteristics).
Key Words: Conformity, NEO Big Five, Gender &
Marriage status
محمد مهدی شمسایی: دانشجوی دکترای روانشناسی
دکتر یوسف کریمی: دانشگاه علامه طباطبایی
محسن جدیدی: دانشجوی دکترای روانشناسی
حمید رضا نیکخواه، کارشناس ارشد روانشناسی عمومی
چکیده: هدف پژوهش تعیین میزان همنوایی و رابطه آن با پنج
عامل بزرگ شخصیتی، جنس و تاًهل دانشجویان است. روش
پژوهش از نوع علی -مقایسهای و همبستگی است. جامعه آماری
دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرگز و نمونه آماری شامل
39 دانشجو است، که با روش نمونهگیری خوشهای انتخاب شدند.
برای سنجش متغیرهای پژوهش از آزمون پنج عامل بزرگ
،(NEO-FFI) شخصیت فرم کوتاه کاستا و مکری 1989
1381 ) و دو موقعیت عملی طراحی ) پرسشنامه همنوایی ل  72
شده بهمنظور سنجش همنوایی استفاده شد. دادهها با محاسبه
میانگین، انحراف استاندارد، ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن،
دو گروه مستقل و تحلیل واریانس عاملی بین موردی t آزمون
تحلیل شد. یافتههای پژوهش نشان داد نیمرخ شخصیتی افراد
همنوا و ناهمنوا تفاوت ندارد. همچنین رابطه میزان همنوایی با
مقیاسهای آزمون شخصیت و نیز جنس دانشجویان معنادار نبود.
میانگین نمره پرسشنامه همنوایی در افراد همنوا بیش از افراد
ناهمنوا در دو موقعیت عملی و همنوایی افراد مجرد بهطور
معناداری بیش از افراد متأهل بود. نتیجهگیری: تبیین هنجاری
(تاثیر شرایط و وضعیت فرد در موقعیت همنوایی) نسبت به تبیین
علّی (تاثیر ویژگیهای شخصیتی) در تعیین میزان همنوایی کفایت
بیشتری دارد.
کلید واژهها: همنوایی، پنج عامل بزرگ شخصیت، جنس،

وضعیت تأهل

مقدمه
یکی از حوزههای مورد مطالعه روانشناسی اجتماعی بررسی عوامل تاثیرگذار بر نفوذ اجتماعی است
که شامل اطاعت و همنوایی است. روانشناسان اجتماعی مسئله نفوذ اجتماعی را از دهه 1950 با
مجموعه آزمایش های کارل هاولند و همکارانش شروع نمودند. نفوذ اجتماعی به تغییرات در
نگرشها، باورها، ارزشها و رفتار اشاره دارد که ناشی از تعامل با دیگران است (اشنایدر، گرومن و
.(2005 ، کوتس 1
یکی از وجوه مهم نفوذ اجتماعی مسئله همنوایی است. همنوایی حوزه نسبتاً وسیعی را در برمی-
گیرد و معمولاً به نوعی تسلیم در برابر نفوذ گروهی اشاره میکند (ارونسون، 1385 ). تمایل شخص
به این که اجازه دهد افکار، گرایشها، اعمال و حتی ادراکاتش تحت تأثیر افکار، گرایشها، اعمال و
ادراکات مسلط بر جامعه قرار بگیرد، همنوایی با دیگران است. همنوایی دارای سه الگوی مشخص
است که عبارتند از:
الف. رفتاری، تمایل به کنار آمدن با گروه و تابع اکثریت شدن؛
ب. نگرشی، تغییرنگرش و باورها تحتفشار دیگران که امکان دارد به تغییررفتاربیانجامدیا نیانجامد؛
ج. یک صفت شخصیتی، وقتی تلویحاً نشان دهنده صفت شخصیتی فرد است که استعداد پذیرش
.( یکی از دو حالت فوق را به وجود آورده باشد (پورافکاری، 1385
در این میان بررسی نقش بعد روانشناختی ما را با دوحیطه شناختی و عاطفی روبرو و ترکیب
برخی از اجزای آن ها ما را با مفهوم شخصیت آشنا میسازد. شخصیت مجموعهای از صفات روان-
شناختی و مکانیسمهای درونی سازمانیافته نسبتاً باثبات است که تعاملات فرد و سازگاری با
.(2008 ، محیط اجتماعی، جسمانی و درون روانی را متاثر میسازد (لارسن و باس 2
2007 ) تعریفی از شخصیت که در نزد اکثر روانشناسان قابل قبول است را این گونه ) هافمن 3
بیان مینماید: الگوهای نسبتاً ثابت و منحصر به فرد تفکرات، احساسات و اعمال فرد. در ادامه خاطر
نشان میسازد که شخصیت با منش متفاوت است چرا که منش به اخلاق حرفهای، اصول اخلاقی،
ارزشها، صداقت و قابل اطمینان بودن مربوط میشود. با توجه به گستردگی مفهوم شخصیت
گمانهزنیهای تبیین کننده آن نیز متعدد است که محبوبترین طبقهبندی آن بر اساس پنج عامل
بزرگ شخصیت برونگرایی، روانرنجورخویی، توافقی بودن، وجدانی بودن و بازبودن نسبت به تجربه
پیشنهاد شده است.
1. Schneider, Gruman & Coutts
2. Larsen & Buss
3. Huffman
همنوایی: همبستههای آن با پنج عامل بزرگ شخصیت...
69
همنوایی بر اساس نوع محوریت آن به دو طبقه هیجانمدار 1 و مسئلهمدار 2 تقسیم میشود. در
موقعیتهای همنوایی فرد دارای تنش و فشار روانشناختی است و زمانی این فشار کاهش مییابد
که فرد به یک موضع باثبات در مقابل گروه دست یابد. در مواجهه با اینگونه شرایط دو راهکار
اصلی وجود دارد. یکی این که خود مسئله مورد توجه قرار گیرد و شخص دست به کار شود تا
موقعیت را تغییر دهد یا از آن اجتناب نماید یا این که هیجان در محور توجه قرارگیرد و به جای
.( درگیری مستقیم با مسئله، از راههای گوناگون اضطراب خود را بکاهد (ارونسون، 1385
در مورد ایجاد همنوایی دو تبیین علّی و هنجاری مطرح است. براساس تبیین علّی، عوامل
درونی (ویژگیهای شخصیتی) و عوامل بیرونی (هنجارهای گروهی، افراد قدرتمند و جز آن) باعث
همنوایی میشوند. به دلایل متعددی عوامل علّی در تبیین این مفهوم نابسنده است زیرا به واسطه
اجتماعی شدن افراد یاد میگیرند با هنجارهای خاصی، همنوایی کنند. افراد میتوانند در برابر
فشارهای همنوایی مقاومت کنند و تغییراتی را در الگوهای رفتارشان شکل دهند. طبق دیدگاه
هنجاری بشر همیشه دارای انتخاب بوده و به عمد انتخابی را نسبت با انتخاب دیگر میپذیرد.
همنوایی رفتاری اجتماعی و جهان شمول است که به میزان مختلفی در همه جوامع وجود دارد
.(1998 ، (مقدم 3
نظریهپردازان مختلفی عنوان داشتهاند فرهنگ و ملیت بر همنوایی تاثیر داشته و هرگونه تفاوت
در همنوایی میتواند به نحوه اجتماعیشدن 4 مربوط شود. پژوهشگران متوجه رابطه جالب اجتماعی
شدن و انواع متفاوت نظامهای اقتصادی- معیشتی شدهاند. آن ها نظامهای اقتصادی- معیشتی را بر
حسب توان جمعآوری غذا طبقهبندی کردند، به این صورت که ساختارهای اقتصادی شکارگری و
ماهیگیری در جمعآوری غذا ضعیف و ساختارهای اقتصادی دامداری و کشاورزی در جمعآوری
غذا، قوی طبقهبندی نمودند. آن هایی که از طریق شکار به گذران زندگی میپردازند، اغلب
خودشان را در زندگی تنها پنداشته و به خود اتکایی نیاز دارند. جان بری 5 در سال 1997 در
پژوهش خود عنوان نمود افرادی که در جوامع گروه اول اجتماعیشدهاند باید همنوایی کمتری
داشته باشند. وی این فرضیه را با بررسی مردم سیرالئون آفریقا و اسکیموهای جزیره بافین 6 کانادا
1. Emotion-focused
2. Problem-focused
3. Moghaddam
4. Socialization
5. John Berry
6. Baffin
محمد مهدی شمسایی، دکتر یوسف کریمی، محسن جدیدی و ...
9)/ بهار 1388 ) 70 فصلنامه روان شناسی کاربردی/ سال 3/ شماره 1
آزمون نمود. مردم سیرالئون از لحاظ جمعآوری غذا توان بالا و اسکیموها توان کمی داشتند. نتایج
.( بررسی وی نشان داد اسکیموها نسبت به سیرالئونیها همنوایی کمتری دارند (مقدم، 1998
در پژوهش آذرمینا و صفری نژاد ( 1385 ) همنوایی در اندازهگیری فشار خون هنگامی اتفاق
افتاد که پزشک فشار خون بیماری را اندازه میگرفت و پس از مقایسه آن با نتیجه فشار خون بیمار
، که توسط سایر همکاران در نمودار مربوط درج شده بود، نظر خود را تغییر میداد (بارون و برن 1
2006 ؛ ترجمه کریمی، زیرچاپ). برای بررسی تلقین پذیری نمودارهای فشار خون، از 68 کارورز
پزشکی خواستند فشار خون ده بیمار را اندازه گیری کنند. سه بیمار بدون نمودار، سه بیمار با
نمودار واقعی و چهار بیمار با نمودار کاذب بودند. پذیرش اعداد درج شده در نمودارهای کاذب و
خطای کل بیش از دو انحراف معیار به ترتیب به عنوان همنوایی آشکار و پنهان تعریف شد که به
26 درصد داشتند و نشان داد همنوایی یکی از دلایل اصلی خطای / ترتیب شیوعی معادل 38 و 9
انسانی در برخی موقعیتهای بالینی مانند اندازه گیری فشار خون است. از سوی دیگر همنوایی
تحت تاثیر مولفههای موقعیتی گروه نیز قرار میگیرد. بهطور مثال با افزایش تعداد همدستان
آزمایشگر، احتمال همنوایی آزمودنیها افزایش مییابد. وایلدر 2 (به نقل از کریمی، 1387 ) نشان داد
وقتی سه گروه دو نفری از افراد همنوا وجود داشته باشد، اثر آن ها در همرنگ کردن فرد بیش از
اثر دو گروه سه نفری یا یک گروه شش نفری است هر چند تعداد نفرات در هر سه حالت شش نفر
است. یعنی تلقی از رابطه افراد با یکدیگر مهم تر از تعداد افراد گروه به تنهایی است. افراد دارای
پایگاه اجتماعی متوسط نیز بیشترین میزان همنوایی را نشان میدهند که میتواند مکانیزمی برای
به دست آوردن پایگاه بالاتر یا حفظ پایگاه فعلی باشد. هر فرد مخالف در موقعیت همنوایی، اعم از
این که نظر ما را تایید کند یا نکند، فقط اگر با نظر گروه موافق نباشد، کافی است تا فشار هنجاری
را کم کرده و همنوایی دیگران را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
11 سالگی مشاهده - نتایج مطالعات حاکی از آن است که بیشترین میزان همنوایی در سنین 12
میشود که نوجوانان به سرعت با هنجارهای اجتماعی آشنا میشوند و از آن تبعیت میکنند. برخی
پژوهشگران که دامنه سنی بیشتری را بررسی کردند، رابطه بین سن و همنوایی را غیرخطی یافتند.
6 سالگی میزان تبعیت و همنوایی بیشتری مشاهده میشود ولی به - به عبارت دیگر در سنین 15
علت نیاز به استقلال در سنین بالاتر، نیاز به تایید و پیروی از دیگران کاهش مییابد (لطفی،
.(1381
1. Baron & Byrne
2. Wilder
همنوایی: همبستههای آن با پنج عامل بزرگ شخصیت...
71
پژوهشها درخصوص مولفهها و ویژگیهای شخصیتی مرتبط با همنوایی به تعهد و درگیری
2000 ) نگرشهایی که با خود پیوند خورده- ) ، خود 1 اشاره نمودهاند. طبق نظر تیلور، پاپیلا و سیرز 2
اند نسبت به تغییر بسیار مقاومند. زمانی با احتمال بالا امکان درگیری خود پیشبینی میشود که
نگرشها به گروههای مرجع مهمی نظیر ملیت فرد، مذهب، قومیت و طبقه اجتماعی مربوط باشند.
مقاومت در برابر یک پیام تا حد زیادی به نیرومندی تعهد ما نیز بستگی دارد. تعهد زمانی افزایش
مییابد که بر اساس یک نگرش، دست به عمل بزنیم. علاوه بر درگیری خود، ویژگیهای شخصیتی
اقتدار طلبی، جزماندیشی، اضطراب، منبع کنترل و عزت نفس از جمله متغیرهای با اهمیت در این
زمینهاند. جزماندیشی اشاره به گرایش کلی نسبت به ناشکیبایی، احترام به مراجع قدرت، استقلال
بعضی باورهای سیاسی و عقیدتی دارد. افراد با جزماندیشی پایین گرایش دارند تا با مناظرههای
قوی (نه ضعیف) همنوا شوند. در مقابل افرادی که در جزماندیشی بالا هستند، تنها زمانی با
مناظرههای قوی همنوا میشوند که منبع انتقال دهنده پیام غیرمتخصص باشد. زمانی که منبع
متخصص باشد افراد با جزماندیشی بالا، در مناظرههای ضعیف و قوی به طور برابر در مقابل اقتدار
متخصص پاسخ می دهند و همنوا میشوند.
آیزنک 3 عنوان داشته است روان پریشی با جزماندیشی، عدم همنوایی و تکانشوری در ارتباط
است و انتظار میرود توافقی بودن، جنبه مهمی برای پیشبینی همنوایی باشد (تیلور و همکاران،
2000 ). جزماندیشی و همنوایی هستههای اصلی سازههای شخصیتی هستند. الگوهای ارائه شده در
این زمینه به رابطه معنادار بین شخصیت و نگرشهای اجتماعی نیز تاکید دارند (داکیت، واگنر،
داپلسیز و بیرام 2002،4 ). توافقی بودن با توانایی افزایش روابط خوشایند با دیگران و در کنار دیگران
بودن ارتباط دارد. افرادی که در توافقی بودن نمرات بالایی میگیرند، همنوایی بیشتری با گروه
2008 ). همنوایی و وفاداری با گروه تا حد زیادی تحت تأثیر میل ، نشان میدهند (نوئل و کرای 5
.(2006 ، فرد برای مورد پذیرش قرار گرفتن است (لیتزکی، ادلستون و کیدر 6
2000 ) در شرایط فشار همنوایی بالا، هر چه خودآگاهی کلی افزایش ) در پژوهش کوروزاوا 7
مییافت، پاسخهای همنوایی هم بیشتر میشد. در شرایط فشار و عزت نفس بالا پاسخهای همنوایی
1. Ego
2. Taylor, Paplau & Sears
3. Eysenck
4. Duckitt, Wagner, Duplesis & Birum
5. Noel & Carey
6. Litzky, Eddleston & Kidder
7. Kurosawa
محمد مهدی شمسایی، دکتر یوسف کریمی، محسن جدیدی و ...
9)/ بهار 1388 ) 72 فصلنامه روان شناسی کاربردی/ سال 3/ شماره 1
کمتر میشد و در شرایط فشار پایین، خودآگاهی کلی و عزت نفس اثر معناداری بر همنوایی
نداشت. همچنین جنس، خودآگاهی، عزت نفس اجتماعی و ناهمنوایی (انتخاب یک گزینه غلط در
کوششهایی که دیگران پاسخ صحیح را انتخاب میکردند) بر همنوایی تأثیری نداشت. اوشیمی 1
1999 ) در پژوهش خود در مورد 156 آزمودنی که خود را در یک موقعیت همنوایی فرض می- )
کردند نتایج جالبی به دست آورد. آزمودنیهای با علاقه پایین به تکلیف و نمرات خودآگاهی بالا،
حتی اگر انگیزه اجتناب از طرد در آن ها بالا بود. همنوایی کمتری داشتند، آن هایی که خودآگاهی
بالاتری داشته و انگیزه اجتناب از انزوا در آن ها بالا بود، همنوایی بیشتری داشتند. آزمودنیهای
با علاقه بالا به تکلیف و خودآگاهی بالا همنوایی کمتری نسبت به افراد با خودآگاهی خصوصی
پایین نشان دادند.
عامل شخصیتی دیگری که بر همنوایی تأثیر میگذارد عدم تحمل ابهام است. آزمودنیهایی که
در عدم تحمل ابهام نمرات بالایی کسب میکنند در مقایسه با کسانی که نمره پایین میگیرند، در
برابر همنوایی مقاومت کمتری دارند. برخی صاحبنظران معتقدند که افراد در موقعیت همنوایی
.( صرفاً در جستجوی راه حلی برای رفع تردید و عدم یقین خود هستند (کریمی، 1387
در زمینه رابطه بین همنوایی با جنس به عنوان یکی از ابعاد مهم جسمی انسان، پژوهشهای
بینفرهنگی نشان میدهد که پسران بیش از دختران در رفتارهای تسلطگری خودمحورانه درگیر
میشوند که این نوعی راهبرد رفتاری خدمت به خود است در حالیکه دختران تحت سلطه
نیروهای اجتماعیاند و همنواییشان نوعی راهبرد رفتاری خدمت به گروه است. مشخص شده است
زمانی مردان ارزش بیشتری برای استقلال قایلند و ناهمنواییشان افزایش مییابد که فکر کنند
.( تحت نظارت شدید سایر اعضاء گروه هستند (مقدم، 1998
مردان سعی میکنند در برابر جمع استقلال رای و ابراز وجود نشان دهند و زنان نقش ملایمتر و
مطیعتری ایفا میکنند. البته میزان آشنایی با موضوع مورد همنوایی نیز در میزان همنوایی زنان
تاثیر دارد (کریمی، 1387 ). پایگاه اجتماعی نیز عامل مهمی در تبیین تفاوتهای جنسی مربوط به
همنوایی است. در حال حاضر تصویر پیچیدهای از الگوهای همنوایی و جنس وجود دارد زیرا نتایج
پژوهشهای مربوط به همنوایی تا حدی به خاطر تغییرات هنجارهای رفتار، دچار تغییر شدهاند.
.( گویا الگوهای همنوایی زنانه-مردانه به تفسیر دیگری نیاز دارد (مقدم، 1998
با توجه به موارد ذکر شده می توان گفت ویژگیهای شخصیتی و شرایط مختلف و گوناگون
اجتماعی در میزان همنوایی افراد تأثیر دارد، اما مشخص نیست که آیا این ویژگیهای فردی در
سطح پنج عامل بزرگ شخصیتی مطرح است یا خیر؟ به عبارتی آیا افراد همنوا و ناهمنوا دو نیمرخ
1. Oshimi
همنوایی: همبستههای آن با پنج عامل بزرگ شخصیت...
73
شخصیتی متفاوت دارند؟ همچنین آیا فرایند تغییرات رشدی و اجتماعی در وضعیت همنوایی دو
جنس نقش مؤثری دارد یا خیر؟
هدف پژوهش
هدف پژوهش حاضر تعیین میزان همنوایی و رابطه آن با ویژگیهای شخصیتی، جنس و تأهل
دانشجویان است.
فرضیههای پژوهش
-1 نیمرخ شخصیتی افراد همنوا و ناهمنوا تفاوت دارد.
-2 نمره پرسشنامه همنوایی با هریک از مقیاسهای پنج عامل بزرگ شخصیت رابطه دارد.
-3 نمره پرسشنامه همنوایی و جنس تفاوت دارد.
-4 نمره پرسشنامه همنوایی و آزمون عملی یک تفاوت دارد.
-5 نمره پرسشنامه همنوایی و آزمون عملی دو تفاوت دارد.
-6 نمره پرسشنامه همنوایی، آزمون عملی یک و آزمون عملی دو رابطه دارد.
-7 نمره پرسشنامه همنوایی در افراد متأهل و مجرد تفاوت دارد.
روش پژوهش
پژوهش حاضر با توجه به موضوع و اهداف آن از نوع علی- مقایسهای و همبستگی و جزء پژوهش
های مقطعی و کاربردی است.
جامعه آماری
جامعه آماری مورد مطالعه تمامی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرگز در سال تحصیلی
1388-87 است.
نمونه آماری و روش نمونه گیری
23 است. این / نمونه این پژوهش 39 نفر دانشجو ( 11 پسر و 28 دختر)، با میانگین سنی 6
دانشجویان با روش نمونهگیری خوشهای انتخاب شدند، به این نحو که از بین ده رشته تحصیلی،
یک رشته و از بین کلاسهای آن رشته یک کلاس انتخاب گردید. البته به منظور پوشیده ماندن
انگیزه پژوهشگر و افزایش واقعیت آزمایشی چند روز قبل از اجرای پژوهش پلاکارد و اعلامیههای
محمد مهدی شمسایی، دکتر یوسف کریمی، محسن جدیدی و ...
9)/ بهار 1388 ) 74 فصلنامه روان شناسی کاربردی/ سال 3/ شماره 1
مبنی بر برگزاری کارگاه آموزش"مهارتهای زندگی و روابط بینفردی ویژه دانشجویان" در
قسمتهای مختلف دانشگاه برای آگاهی دانشجویان نصب گردید و روز اجرای پژوهش دانشجویان
کلاس مذکور به عنوان نمونه پژوهش به کارگاه دعوت شدند.
ابزارهای اندازه گیری
الف. آزمون پنج عامل بزرگ شخصیت فرم کوتاه 1: این آزمون 60 سوا لی توسط کاستا و
مکری 2 در سال 1989 بر اساس ویژگیهای شخصیت بهنجار تدوین شده است. روایی و پایایی این
آزمون در پژوهش های مختلف به اثبات رسیده است بهعنوان مثال شکری و همکاران در سال
1385 پایایی این آزمون را برای عوامل روانرنجورخویی 3، برونگرایی 4، توافقی بودن 5، بازبودن 6 و
0 گزارش کردهاند که نشان دهنده ثبات / 0 و 83 /55 ،0/79 ،0/69 ،0/ وجدانگرایی 7 به ترتیب 79
.( مطلوب آماری میباشد (حقشناس، 1385
ب. پرسشنامه همنوایی ل  872 : این آزمون میتواند میزان همنوایی را در زندگی واقعی مورد
سنجش قرار دهد. مواردی که آزمودنی به آن ها پاسخ میدهد، اختصاص به یک موقعیت مصنوعی
ندارد. بلکه باز نمودن رفتارها و باورهایی است که در یک دورة طولانی و در گروههای واقعی آن را
تجربه کرده است. سنجش همنوایی در این پرسشنامه همانند آزمایشگاه، محدود به موقعیت ویژه-
ای نیست تا در میزان تصمیمپذیری یافتهها خللی به وجود آید. در پاسخگویی به مواد پرسشنامه،
لازم نیست آزمودنی همانند موقعیتهای آزمایشی، یکی از پاسخهای متضاد (پذیرش یا طرد اعمال
نفوذ گروه) را بپذیرد، بلکه میتواند پاسخ خود را در یک پیوستار چهار گزینهای انتخاب کند. اما به
همنوایی تابع قانون همه یا هیچ نیست بنابراین نمیتوان فردی را همنوای » طور کلی میتوان گفت
کامل یا ناهمنوای کامل دانست. با توجه به این که مقیاس پاسخگویی به پرسشنامه ل  72
(مخالفم، تقریباً موافقم، موافقم، کاملاً موافقم)، گزینه پاسخ خنثی (نمیدانم) ندارد و نیز به پاسخ
مخالف نمرة صفر تعلق میگیرد، بنابراین نمرة به دست آمده از این آزمون فقط میزان همنوایی فرد
را نشان میدهد و برخلاف مقیاسهای دیگر مثل مقیاس لیکرت نمرههای آزمودنیهای مختلف از
1. NEO-FFI
2. Costa & Mcrae
3. Neuroticism
4. Extraversion
5. Agreebleness
6. Openness
7. Conscienceness
8. L -72 Conformity questionnaire
همنوایی: همبستههای آن با پنج عامل بزرگ شخصیت...
75
معانی متفاوتی برخوردار نیست و میتوان به راحتی آزمودنیها را با یکدیگر مقایسه نمود و
شاخصهای آماری را برای تجزیه و تحلیل دادههای به دست آمده به کار برد. خط برش این
87 ، به این معنا که نمره کمتر از آن نشان دهنده عدم همنوایی و نمرههای بیشتر از / پرسشنامه 43
آن نشانه همنوایی کامل است. این خط برش این در پرسشنامه با استفاده از خطای معیار اندازه
گیری و فاصله اطمینان محاسبه شده است. به این نحو که حد بالای فاصله اطمینان به عنوان نقطه
برش در نظر گرفته میشود (لطفی، 1381 ). در پژوهش حاضر نیز اعتبار پرسشنامه به روش آلفای
0 به دست آمد. / کرونباخ 91
برای جمعآوری اطلاعات مورد نیاز در خصوص همنوایی، علاوه بر پرسشنامه همنوایی ل  72 دو
موقعیت عملی نیز برای سنجش عملکرد آزمودنیها طراحی گردید. در موقعیت اول شرکتکنند-
گان میبایست روی برگه سفیدی (بدون کادر و عنوان خاصی که سبب راهنمایی نحوه ارائه
اطلاعات و معرفی خود باشد) خود را معرفی نمایند.
در موقعیت دوم ظرفی محتوی آرد روی میز جهت بررسی نحوه واکنش شرکت کنندگان به آن
(دست زدن یا دست نزدن به آرد) قرار داشت. این دو موقعیت برای تعیین تفاوت همنوایی در دو
موقعیت عادی و غیرعادی صورت گرفت.
ج. موقعیت های عملی نحوه اجرای آزمایش بدین ترتیب بود که، ابتدا هشت نفر از دانشجویان
ترم هفت روانشناسی (اولین گروه فارغالتحصیلان روانشناسی دانشگاه) بهعنوان همکار پژوهش
انتخاب و آموزش لازم به آنان داده شد. آموزش همدستان بدون بیان موضوع و انگیزه تحقیق بود و
تنها به آن ها گفته شد که این یک موقعیت آزمایشی است. از همدستان خواسته شد تا در محل
کارگاه در ردیف اول و نزدیکترین مکان به میز قرار بگیرند تا ابتدا آنان نحوه عمل در این موقعیت
مبهم را به شرکتکنندگان نشان دهند. لازم به ذکر است که همدستان پژوهشگر خود را اینگونه
معرفی مینمودند: "من، سن....، ترم..." یعنی بدون آوردن نام خود برای مثال نوشتند: "من، 22
ساله، ترم هفتم روانشناسی". موقعیت دوم بلافاصله بعد از موقعیت اول صورت میگرفت، به این
نحو که هشت نفر همدست پژوهشگر دست خود را در ظرف آرد زده و بعد پرسشنامههای خود را
(بدون این که به پشت سرشان نگاه کنند) از دستیار پژوهشگر تحویل گرفته و برای تکمیل
پرسشنامهها در قسمت دیگری از محل کارگاه میرفتند. موقعیت میز و شرکت کنندگان در محل
برگزاری به نحوی طراحی گردیده بود که تمامی شرکت کنندگان به عملکرد و رفتار دانشجویان
ردیف جلو کاملاً مسلط بودند. به نظر می رسد دانشجویان سال آخر روانشناسی دارای اعتبار و
جایگاه بالایی بین دانشجویان سال پایین (به ویژه دانشجویان ترم اول تا سوم) باشند.
محمد مهدی شمسایی، دکتر یوسف کریمی، محسن جدیدی و ...
9)/ بهار 1388 ) 76 فصلنامه روان شناسی کاربردی/ سال 3/ شماره 1
پس از ورود دانشجویان ( 39 نفر) ابتدا به مدت پانزده دقیقه در خصوص مهارتهای زندگی و
روابط بین فردی و ضرورت آن در زندگی صحبت شد. سپس جزوه هایی در خصوص مهارتهای
زندگی توسط دو نفر از دستیاران پژوهشگر بین شرکت گنندگان توزیع گردید و جهت مطالعه جزوه
و آشنایی با موضوع به آن ها فرصت داده شد. این مراحل جهت بررسی اعتماد و درگیر شدن
دانشجویان در موقعیت و واقعی نمودن شرایط آزمایش صورت گرفت. سپس عنوان شد برای آگاهی
از سطح مهارتهای زندگی شرکتکنندگان لازم است دو پرسشنامه دریافتی، تکمیل گردد. در
ادامه از آن ها خواسته شد تا به ترتیب از ردیف جلو پرسشنامهها را از دستیار پژوهشگر تحویل
گرفته و جهت تکمیل آن در قسمت جلویی محل کارگاه قرار بگیرند. دستیار پژوهشگر که پشت
میز قرار داشت رفتار شرکت کنندگان را در دو موقعیت معرفی خود و دست زدن به آرد با درج
کدی مخصوص در برگه ثبت وضعیت همنوایی نوشتن و دست زدن به آرد مشخص مینمود و
آزمودنیها در قسمت جلویی کارگاه پرسشنامهها را تکمیل می کردند. پس از اتمام پاسخگویی به
آزمونها، هدف و انگیزه کارگاه، همنوایی، عوامل موثر در آن (توجه به شرایط اجتماعی همنوایی که
هر یک از ما در آن قرار میگیریم و گاهی بدون توجه به معنا و مفهوم شرایط با آن همنوایی می-
کنیم) و مهارتهای دهگانه زندگی بهویژه توانایی مقابله با استرس، تفکر انتقادی و تصمیم گیری
توضیح داده شد.

چهت دریافت کامل مقاله با فرمت pdf بر روی عبارت های زیر کلیک کنید

بررسی_روابط_همنوای

همبستگی_همنوایی_با_پنج_عامل_شخصیتی